وبلاگ تاریخی و جغرافیایی  " ارگ ایران "

وبلاگ تاریخی و جغرافیایی " ارگ ایران "

مطالب و مقالات از وبسایت ارگ ایران www.arq.ir
وبلاگ تاریخی و جغرافیایی  " ارگ ایران "

وبلاگ تاریخی و جغرافیایی " ارگ ایران "

مطالب و مقالات از وبسایت ارگ ایران www.arq.ir

مانی و مانوی و مانویت

مانی و مانوی و مانویت

   ــ  مانی=  نام شخص،  پیامبر دین مانوی،  آورنده مانوی.

   ــ  مانوی =  دینی که بر اساس آموزه های مانی شکل گرفته.

   ــ  مانویت =  گرایش فرقه و مسلکی دین مانوی،  دارنده رسالت مانوی.

. . . این برگه بزودی کامل پست می شود . . .

    سروده مانیمن از بابل زمین آمده ام تا ندای دعوت را در همه جهان پراکنده کنم.

      مانی یا مانس در 215 یا 216 میلادی زمان پایان حکومت اشکانیان،  در قریه ماردینر ولایت مسن ناحیه نهر کوتاه شمال بابل باستانی نزدیک نجف به دنیا آمد،  پدر او پتگ (یا تیک یا فاتک) از اهالی همدان و مادرش مریم،  از خاندانی اشرافی بود.  مانی ادعا می کرد،  خدا به او وحی داده که گوشت نخورد،  و شراب حرام است و ننوشد،  او به اتفاق فرزند چهار ساله اش به میان اعضای فرقه ‌ای خاص رفت.  بنا به روایات مانوی،  وقتی مانی کودک دوازده ساله ‌ای بود،  فرشته ‌ای یا روحی ایزدی بر او ظاهر شد،  و حقیقت الهی دین را بر او آشکار ساخت.  دوازده سال بعد همان روح باز هم بر او ظاهر شد،  و به او دستور داد تا به تعلیم دین بپردازد،  او نخست پدر خویش و سپس بزرگان خانواده را به دین خود در آورد.   گرچه پیروان آیین مانی کمتر از زرتشتیان بودند،  اما مانی گرایان از حمایت اشخاص عالی رتبه سیاسی برخوردار شدند،  و به یاری شاهنشاه پارس،  مانی ‌توانست سفیران متعددی به دیگر نقاط جهان بفرستد،  نخستین فرستاده مانی به حکومت کوشانیان در ایران شرقی بود.  بیشترین تأثیر پذیری مانی از مغتسله و صائبین قرار داشت،  و به همین علت بخش اعظم تعالیم او از عقاید این فرقه بود،  منجمله مراسم دینی به زبان آرامی شرقی (سریانی و عربی اولیه) ،  ولی زهد و دنیا گریزی شدید را از ماندانایی گرفته بود.  مانی چون رهبران و پیشینیان مغتسله خود یهودی ستیزی داشت،  و با آیین یهود مخالف بود.

      مانی در ۲۴۰ یا ۲۴۱ م،  با کشتی به مکران و سند و درهٔ ایندوس هندوستان رفت،  و پادشاه بودایی توران شاه هندوستان را به آیین خود در آورده‌.  از هند به  ولایات ایران شرقی،  بلوچستان و کوشان رفت،  در سرزمین کوشانیان،  شاه و گروهی از درباریان او را به دین خود در آورد،  نقش ‌های متعدد مذهب مانوی در بامیان است.  شهر بلخ یا مزار شریف در ایران شرقی را که پایگاه اصلی زرتشتی بود،  مرکز فعالیت دینی خود قرار داد،  مانی برای مدتی آنجا زندگی و به تعلیم پراخته بود.  مدتی دیگر در ایران به دربار شاپور اول ساسانی (242 میلادی) رفت،  و با مرکزیت نجف و کربلا در زادگاه خودش،  به تبلیغ دین پرداخت.  مانی دشمنان زیادی پیدا کرد،  اما بنیان مجامع مانوی را نیز ایجاد کرد و توانست پیروز،  یکی از برادران شاه را به دین خود در آورد،  و او بود که باعث ملاقات مانی با شاپور شد.  شاه سرانجام او را به عنوان یکی از ملازمان درباری پذیرفت،  و به وی اجازه تبلیغ در سراسر کشور خود را داد.  در زمان مرگ شاپور در حدود 273 م. مانویت در سراسر شاهنشاهی پایگاهی استوار یافت،  در حالی که دین رسمی زردشتی بود.  بعدها در زمان بهرام بر اثر تحریکات موبدان زردشتی با او گستاخی کرد،  و دستور داد وی را به زندان افکندند،  و در زنجیرش کردند،  و او را زنده زنده پوست کندند،  و در 277 م. مانی فوت کرد.

      مهم ‌ترین آیین مانوی برگزاری نماز و خواندن نیایش به زبان آرامی شرقی (سریانی یا عربی اولیه)،  روزه گرفتن و اقرار به گناهان و توبه است.  برای گذاردن نماز در روز رو به خورشید می‌ ایستادند،  و در شب رو به ماه،  در طی نماز، علاوه بر یاد کردن هر یک از خدایان روشنی،  قدرت و خرد را نیز ستایش می کردند.  آثار اصلی مانوی که متعلق به مانی شمرده می ‌شد، هفت اثر بود،  که به زبان آرامی شرقی (سریانی یا عربی اولیه)، زبان محلی مانی نوشته شده بودند.  انجیل زنده، گنج زندگی، رسالات، نامه‌ها، نیایش‌ها.  افزون بر اینها،  مانی کتابی به نام یا شاپور گان داشت،  که به پارسیک یعنی زبان جنوب غربی ایران نگاشته،  و بیشتر مندرجات آن راجع به معاد بوده است،  که چکیده عقاید خود را برای شاپور ساسانی در آن آورده بود.  او کتاب دیگری به نام ارژنگ داشت،  که در آن تصویر هایی به قلم خودش از جهان مانوی بود،  و تفسیر آنها و نیز کتابی به نام کفالایا یا سخنرانی‌ها که مجموعه گفتار های مانی است،  و در آن پیشگویی ‌هایی هم دیده می ‌شود.  مانی مخترع خط جدیدی بود،  که حروف مصوته داشت،  کتاب های مانویان آرامی و پارتی زبان،  پارسیک و سغدی زبان و غیره به آن خط نوشته شده بود،  که مشتق از سریانی و ساده تر از آن است.

      مانی هفت کتاب نوشت که فقط یکی از آنها با نام شاپورگان به زبان فارسی بقیه به زبان سریانی بود،  همچنین منشور های بسیار به اصحاب و پیروان خود،  و شاید دیگران هم فرستاده که اسامی عده ای از آنها در ضمن فهرست 76 رساله مانی و اصحاب او در کتاب الفهرست ابن ندیم به ما رسیده است.  پنج کتاب را به زبان آرامی شرقی یا عربی اولیه،  که مانی در سرزمین آنان بزرگ شده بود نوشت.  یکی از کتاب های مانی معروف به سفر الجبابره (کتب زور گویان) است،  که قطعاتی از آن به زبان های ایرانی بدست آمده.  دیگر کتابها،  سفر الأحیاء (کتاب زندگان)،  سفرالأ سفار (مادر کتابها)، فرائض المحبین (وظایف دوستداران)، فرائض المستمعین (وظایف شنودگان)،  فرقماطیا،  که در مآخذ ایرانی ظاهراً بنگاهیک و در لاتینی شاید همان اپیستو لاخوندار منتاء معروف است.  دیگر انجیل زنده یا انجیل مانی را باید نام برد،  این کتاب که قطعاتی از آن در آثار تورفان بدست آمده بر 22 قسمت مطابق 22 حرف تهجی آرامی بنا شده بوده است،  و ظاهراً یک جلد آلبوم تصاویر که مبین و نشان دهنده مطالب کتاب بوده و در یونانی ایقون و در زبان پارتی اردهنگ و در پارسیک ارتنگ یا ارژنگ و در زبان قبطی ایفونس و در کتاب های مانوی چینی تصویر دو اصل بزرگ نامیده می شد.

      مانی خود را جانشین عده زیادی از رسولان آسمانی می ‌دانست،  که از زمان آدم تا زردشت و بودا و عیسی یکی پس از دیگری برای هدایت بشر آمده‌اند.  مانی معتقد بود،  که جهان با طوفانی عظیم خاتمه خواهد یافت،  و به قعر جهنم رانده خواهد شد،  و در آن جا تمامی عناصر جهان تبدیل به آتش می ‌شوند،  و سپس سنگی بزرگ‌تر از دنیا آن را می ‌پوشاند،  و روح‌ های گنهکار به آن سنگ چسبیده‌ اند.  نیکو کاران راه آسمان را در پیش می ‌گیرند،  و آنها که در کار های نیک و بد جهان متعادل بودند،  دوباره شکل انسانی می‌ گیرند،  و بدکاران به جهنم می ‌روند.  چون دین مانی ادعای عالم ‌گیری داشت.  مانی اصولی از مذهب دیگران از جمله زردشت، بودا و مسیح اقتباس کرده است.  در تشکیلات دینی مانی از نقوش کلیسا های مسیحی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته،  و مانند مسیحیان 12 حواری در راس آن قرار داشته،  و سپس از 72 شاگرد یا طلبه،  که متشکل از کشیشان بوده‌اند،  بهره ‌گیری شده است.

      در راس جامعه مانوی رهبر قرار داشت،  که جانشین مانی بود،  و مرکز قدرت او در بابل بود.  پس از او،  پنج گروه مشخص وجود داشت، 12 آموزگار، 72 اسقف، 360  ارشد،  که زنان نیز بدان راه داشتند،  و شنوند گان که توده عادی پیروان دین بودند.  در میان گزیدگان،  گروه‌ هایی چون دبیران و خروش‌خوانان (روضه‌ خوانان) نیز وجود داشتند.  گزیدگان سه مهر داشتند،  مهر بر دهان، مهر بر دست و مهر بر دل (به نشانه حفظ فضیلت در سخن گفتن، در عمل کردن و در امیال) و در مانستال‌ها (دیرها) به سر می ‌بردند،  و به سفر می ‌رفتند،  تا دین را در اکناف جهان پراکنده کنند.  آنان پیاده راه می ‌پیمودند،  روزی یک بار غذا می‌ خوردند،  و غذایشان گیاهی بود،  و آن را پس از فرا رسیدن شب صرف می ‌کردند.  آنان تنها برای یک روز غذا به همراه می ‌بردند،  و برای یک سال جامه به همراه داشتند.

      پس از مرگ مانی اختلافاتی در میان رهبری مانوی پدید آمد،  اما فشار بر مانویان بسیار بود،  و سرانجام گروه‌ های بزرگی از ایشان ایران غربی را ترک کردند،  ولی در ایران شرقی و ترکستان به مرکزیت بلخ یا مزار شریف ادامه تبلیغات دادند.  بعدها مانویان در ترکمنستان شرقی و در چین غربی فعالیت های دینی کردند،  و مراکز دینی و تجاری در آن سرزمین ‌ها به وجود آوردند،  که نیازمند تحقیقات علمی می باشد.

   تصویر های قرن 13 میلادی از،  تبتیها و آسیای مرکزی،  با دو علامت مانویت،  خورشید و صلیب،  عکس شماره 4756.   مشروح در لینک زیر:

http://turfan.bbaw.de/bilder-en/turfan-engl-07.pdf

  توجه:  تاریخ مغ های مانوی و تأثیر مانویت بر دینها و مسائل مختلف،  منجمله مغولها و اسلام و شیعه،  اهمیت زیادی دارد،  و بدلایلی این صفحه در آینده پست می شود.

فعلاً لینک زیر را ببینید:

https://youtu.be/9w_4AAw3Tp8

فیلم ردپای مانی در فرهنگ چین، همراه با نهال تجدد.

      دین ایرانی،  مانویت،  در قرن هشتم میلادی به چین رسید،  و به سبب فعالیت مبلغانش امپراتور چین به آنها آزادی دین و مسلک شان،  حق داشتن معابد،  و ترجمه متن های مقدسشان را اعطا کرد.  حماسه حضور و زندگی مانویان در چین از قرن هشتم تا سیزدهم میلادی و چگونگی اشاعه ایمان شان موضوع فیلم بالاست.

   ــ  نام هایی که عربی می گویند،  ریشه در زبان پارسی دارند،  در اینجا.    

صابئین مندایی و صابئین حرانی، (مندایی ناصورایی)

. . . . بزودی . . . .

 

ایشتار، مغتسله و غیره

. . . . بزودی . . . .

. . . .

مستند های مربوط

مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید،  لینک آن در ستون کناری

http://arqir.com

کلیک کنید:  آثار تاریخی کشور افغانستان

کلیک کنید:  تاریخ مغ های مغولی در ایران

کلیک کنید:  تاریخ ورود نام های عربی به ایران

آبی= روشنفکری و فروتنی،  زرد= خرد و هوشیاری، قرمز=  عشق و پایداری،  مشروح اینجا

    توجه 1:  اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق،  مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد،  در جستجوها بنویسید:  انوش راوید،  یا،  فهرست مقالات انوش راوید،  سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید.  از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم،  همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع،  آزاد و باعث خوشحالی من است.

   توجه 2:  جهت یافتن مطالب،  یا پاسخ پرسش های خود،  کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید،  و مطالب را مطالعه نمایید،  و در جهت علم مربوطه وبلاگ،  با استراتژی مشخص یاری نمایید.

   توجه 3:  مطالب وبسایت ارگ ایران،  توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر،  بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود،  از این نظر هیچ مسئله ای نیست،  و باعث خوشحالی من است.  ولی عزیزان توجه داشته باشند،  که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب،  به ارگ ایران مراجعه نمایند:  در اینجا  http://arqir.com.

ارگ ایران   http://arqir.com

 

کلیک کنید:  تماس و پرسش و نظرhttp://arqir.com/101-2