آئین نامه بستر و حریم

آئین نامه بستر و حریم رودخانه ها و نهرها و غیره،  یکی از مهمترین مواردی است،  که در روستاهای ایران باید دانست،  تا از مشکلات مختلف اختلافهای اراضی و آبیاری و سیل جلوگیری شود.

آئین نامه بستر و حریم

پیش نویس

      آئین نامه بستر و حریم رودخانه ها و نهرها و غیره،  یکی از مهمترین مواردی است،  که در روستاهای ایران باید دانست،  تا از مشکلات مختلف اختلافهای اراضی و آبیاری و سیل جلوگیری شود.

تصویر از سیل مهر ۹۷ تنکابن،  عکس شماره ۸۹۷۵.

لوگو تخصصی و تخصصی تر باشیم،  عکس شماره ۱۵۲۹.

این برگه پیوست لینک زیر است:

کلیک کنید:  قوانین حریم آبهای سطحی

آئین نامه بستر و حریم

آئین نامه بستر و حریم

‌      آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مردابها، برکه‌های طبیعی و شبکه‌های آبرسانی، آبیاری و‌ زهکشی.

      آیین نامه قبلی به شماره ۴۸۲۰۰/۵۲۰ مورخ ۷۰/۰۴/۱۲ با ابلاغ وزیر نیرو با رای شماره ۱۷۹ تاریخ ۱۳۷۹/۰۵/۲۳ دیوان عدالت اداری ابطال شد.

‌      هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۹.۸.۱۱ بنابه پیشنهاد شماره ۴۸۵۵۶.۳۱.۱۰۰ مورخ ۱۳۷۹.۸.۳ وزارت نیرو و به استناد ماده (۵۱) قانون توزیع عادلانه آب - مصوب ۱۳۶۱،  آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مردابها، برکه‌های طبیعی و شبکه‌های آبرسانی، آبیاری‌و زهکشی را به شرح زیر تصویب نمود:

      آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مردابها،‌ برکه‌های طبیعی و شبکه‌های آبرسانی، آبیاری و زهکشی.

   ماده ۱ -  اصطلاحات مندرج در این آییننامه از نظر اجرای مقررات آن در معانی ذیل به کار میرود:

   الف – رودخانه:  مجرایی است طبیعی که آب به طور دایم یا فصلی در آن جریان داشته باشد.

   ب -  نهر طبیعی:  مجرایی است که آب به طور دایم یا فصلی در آن جریان داشته و دارای حوضه آبریز مشخصی نباشد.

   پ - نهر سنتی:  مجرای آبی است که به وسیله اشخاص به صورت غیر مدرن احداث شده باشد.

   ت – مرداب:  زمین باتلاقی، مسطح و پستی است که دارای یک یا تعدادی آبراهه باشد و معمولاً" در مد بزرگ دریا زیر آب رود، همچنین اراضی‌پستی که در مناطق غیر ساحلی در فصول بارندگی و سیلاب غرقاب شده و معمولاً در تمام سال حالت باتلاقی داشته باشد.

   ث – برکه:  اراضی پستی است که در اثر جریان سطحی و زیر زمینی آب در آنها جمع شده و باقی می‌ماند.

   ج - مسیل متروک:  مجرایی طبیعی است که تحت تأثیر عوامل طبیعی یا غیرطبیعی، امکان حدوث سیلاب در آن وجود نداشته باشد.

   چ - شبکه‌های آبیاری و زهکشی و کانالها:  مجاری مستحدثه‌ای هستند که به منظور آبرسانی،  سالم سازی اراضی و یا انتقال آب ایجاد شده یا‌ می‌شود.

   ح – بستر:  آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژیک و داغاب و حداکثر طغیان با دوره برگشت ۲۵‌ساله به وسیله وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقه‌ای تعیین می‌شود. در مناطقی که ضرورت ایجاب می‌نماید سیلاب با دوره برگشت کمتر یا بیشتر از ۲۵‌ساله ملاک محاسبه قرار گیرد، سازمانهای آب منطقه‌ای حسب مورد با ارایه نقشه‌های مربوط و توجیهات فنی از حوزه ستادی وزارت نیرو مجوز لازم را‌اخذ خواهند نمود. تغییرات طبیعی بستر رودخانه‌ها، مسیلها یا انهار طبیعی در بستر سابق تأثیری نداشته و بستر سابق کماکان در اختیار حکومت‌اسلامی است، لیکن حریم برای آن منظور نخواهد شد.

   خ – حریم:  آن قسمت از اراضی اطراف رودخانه، مسیل، نهر طبیعی یا سنتی، مرداب و برکه طبیعی است که بلافاصله پس از بستر قرار دارد و به‌عنوان حق ارتفاق برای کمال انتفاع و حفاظت آنها لازم است و طبق مقررات این آیین‌نامه توسط وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقه ای تعیین می‌گردد. ‌حریم انهار طبیعی یا رودخانه‌ها اعم از اینکه آب دایم یا فصلی داشته باشند، از یک تا بیست متر خواهد بود که حسب مورد با توجه به وضع رودخانه یا‌نهر طبیعی یا مسیل از هر طرف بستر به وسیله وزارت نیرو تعیین می‌گردد.

      این بند طی اصلاحیه شماره ۵۸۹۷۷ت۲۹۱۰۱ه مورخ ۱۳۸۲/۱۲/۱۸ هیات وزیران به شرح زیر اصلاح شد:

   خ- حریم:  آن قسمت از اراضی اطراف رودخانه، مسیل، نهر طبیعی یا سنتی، مرداب و برکه های طبیعی است که بلافاصله پس از بستر قرار دارد و به‌ عنوان حق ارتفاق برای کمال انتفاع و حفاظت کمی و کیفی آنها لازم است و طبق مقررات این آیین‌نامه توسط وزارت نیرو یا شرکتهای آب منطقه ای تعیین می‌گردد.‌ حریم انهار طبیعی، رودخانه‌ها و مسیلها (اعم از اینکه آب دایم یا فصلی داشته باشند)و مردابها و برکه های طبیعی برای عملیات لایروبی و بهره برداری، از یک تا بیست متر و برای حفاظت کیفی آب رودخانه ها، انهار طبیعی و برکه ها تا یکصد و پنجاه متر(تراز افقی) از منتهی الیه بستر خواهد بود که بنا به مورد و نوع مصرف و وضع رودخانه، نهر طبیعی و برکه به وسیله وزارت نیرو یا شرکت های آب منطقه ای تعیین می‌گردد. حریم کیفی برای رودخانه ها، انهار طبیعی و برکه های تامین کننده آب شرب مقطوعا یکصد و پنجاه متر خواهد بود. سیاهه رودخانه های یادشده توسط سازمان های آب منطقه ای تعیین و برای اطلاع عموم اعلام خواهد شد. تشخیص موارد کمال انتفاع و عدم تضرر در حریم موضوع این بند به موجب دستورالعملی خواهد بود که وزارت نیرو تدوین و جهت اجرا به شرکت های آب منطقه ای ابلاغ می نماید. دستورالعمل یادشده در بخش حریم کیفی با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست تدوین خواهد شد.

      این بند و همچنین اصلاحیه فوق به شماره ۵۸۹۷۷ طبق رای شماره ۸۳/۵۰۳ دیوان عدالت اداری ابطال شد.

   ماده ۲ ــ  شرکتهای آب منطقه ای مکلفند با توجه به امکانات، حد بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیلها، مردابها و برکههای طبیعی موجود در حوزه فعالیت خود را با برنامه ریزی مشخصی و با اعزام کارشناس یا کارشناسان ذی صلاح طبق مقررات این آییننامه تعیین نمایند.

   ماده ۳ ــ  آگهی و نحوه اعتراض:  شرکت آب منطقه ای در هر مورد که بستر و حریم رودخانه، نهر طبیعی، مسیل، مرداب و برکه طبیعی را تعیین می‌نماید، مراتب را به طرق‌ مقتضی به طور کتبی به متقاضی اعلام و در مورد تعیین بستر و حریم سرتاسری، موضوع از طریق پخش اطلاعیه‌های محلی (‌برای یک نوبت) به اطلاع‌ اشخاص ذی نفع می‌رسد که بستر و حریم رودخانه، نهر (‌طبیعی - سنتی)، مسیل، مرداب و برکه طبیعی مورد نظر تعیین گردیده و اشخاص می‌توانند‌ برای کسب اطلاع از حدود بستر و حریم تعیین شده به شرکت آب مربوط مراجعه و چنانچه اعتراضی داشته باشند ظرف یک ماه از تاریخ انتشار ‌اطلاعیه، اعتراض خود را به شرکت مربوط تسلیم و رسید دریافت دارند. چنانچه اعتراضی نسبت به بستر و حریم تعیین شده در مهلت مذکور در فوق‌واصل شود، شرکت آب منطقه ای مربوط اعتراض را به کمیسیونی مرکب از دو نفر کارشناس فنی ذی صلاح و یک نفر کارشناس حقوقی که از بین‌مجربترین کارشناسان شرکت با ابلاغ مدیر عامل منصوب می‌شود، ارجاع می‌نماید.

      این بند طبق رای شماره ۸۳/۵۰۳ دیوان عدالت اداری ابطال شد.

   ماده ۴ ــ  کمیسیون مذکور در ماده (۳) پس از وصول پرونده مورد اعتراض، گزارش کارشناس یا کارشناسان را بررسی می‌کند و در صورتی که با بستر‌و حریم تعیین شده موافق باشد، آن را تأیید می‌کند والا بعد از اخذ توضیحات از کارشناس یا کارشناسان ذی ربط، نظر خود را به شرکت اعلام خواهد ‌نمود. چنانچه توضیحات مذکور برای کمیسیون قانع کننده نباشد، کمیسیون می‌تواند رأساً یا به وسیله کارشناسان دیگری محل را بازدید کند و سپس نظر‌خود را در مورد بستر و حریم به شرکت اعلام دارد. نظر این کمیسیون قطعی و به منزله نظر وزارت نیرو است.

   ماده ۵ ــ  پس از اعلام نظر کمیسیون موضوع ماده (۳) این آیین‌نامه، شرکت آب منطقه‌ای نسبت به علامت گذاری نهایی حد بستر و حریم تعیین ‌شده به نحو مقتضی اقدام خواهد نمود و نسخه‌ای از نقشه مربوط به بستر و حریم را برای اطلاع به اداره ثبت اسناد و املاک، بخشداری و شهرداری ‌حوزه عمل ارسال،  و نیز مراتب را به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران اعلام خواهد داشت،  و از تجاوز اشخاص به بستر و حریم با همکاری ‌مأموران انتظامی جلوگیری خواهد کرد.

   ماده ۶ ــ  پس از تعیین و تشخیص میزان بستر و حریم رودخانه، نهر، مسیل، مرداب و برکه طبیعی در صورتی که شرکت آب منطقه‌ای قلع و قمع ‌اعیانی اعم از اشجار و غیر آن واقع در بستر و حریم را برای استفاده از امور مربوط به آب و برق لازم بداند،  براساس مقررات مربوط اقدام خواهد نمود.

   تبصره:  هرگاه اعیانی موجود در بستر و حریم به صورت کشت موقت باشد، پس از برداشت محصول مقررات ماده فوق اعمال خواهد شد.

   ماده ۷ ــ  اجاره جهت کشت موقت:  کشت موقت در آن قسمت از بستر رودخانه، نهر و مسیل که برای بهره برداری از آب مزاحمتی ایجاد ننماید، با موافقت کتبی و قبلی‌شرکت آب منطقه‌ای ذی‌ربط به صورت اجاره و رعایت اولویت برای مجاوران بلامانع است، ولی مستأجر به هیچ وجه حق ایجاد اعیانی و غرس نهال و ‌درخت (‌بجز زراعت سطحی) را ندارد. در صورت تخلف اراضی مسترد و از فعالیت وی جلوگیری خواهد شد. شرکت آب منطقه‌ای ذی ربط باید در‌اجاره نامه قید کند که در صورت بروز هرگونه خسارت ناشی از سیل و نظایر آن هیچگونه مسؤولیتی نخواهد داشت.

   تبصره - عدم شمول اراضی بالادست سدها:  استفاده از مقررات این ماده در مورد اراضی بستر بالادست سدها شمول ندارد.

   ‌ماده ۸ ــ  بسترمرده:  چنانچه بستر رودخانه، نهر طبیعی و مسیل به صورت طبیعی تغییر نماید و باقیمانده بستر که بستر مرده نامیده می‌شود و کماکان در اختیار‌دولت است، برای اجرای طرحهای آب و برق قابل استفاده باشد، با حدود مشخصی از طریق وزارت نیرو به دستگاه متقاضی به صورت اجاره واگذار و‌نحوه آماده سازی، کناره بندی و سایر شرایط مربوط در سند واگذاری قید خواهد گردید.

   ‌ماده ۹-  بستر و حریم موردی:  چنانچه افراد یا شهرداریها یا ادارات ثبت اسناد و املاک به صورت موردی تقاضای تعیین حد بستر و حریم رودخانه، انهار یا مسیل یا ‌مرداب و یا برکه طبیعی را که در مجاورت ملکی واقع است، بنمایند، شرکت آب منطقه ای مکلف است با اخذ هزینه کارشناسی که تعرفه آن از طرف‌ وزارت نیرو تعیین خواهد شد، نسبت به تعیین حد بستر و حریم هر یک از موارد یاد شده به ترتیب مقرر در این آیین‌نامه اقدام نماید، مشروط بر اینکه ‌تصرفات قانونی اشخاص نسبت به املاک مورد نظر احراز و توسط مراجع ذی‌صلاح تأیید شده باشد.

   دریافت هزینه کارشناسی با بند د-  رای شماره ه/۸۳/۵۰۳ مورخ ۱۳۸۶/۰۱/۱۸ دیوان عدالت اداری ابطال شد.

   ماده ۱۰ ــ  چنانچه امکان دیواره سازی و استفاده از ‌اراضی مازاد بستر برای مجاوران وجود داشته باشد، شرکت آب منطقه ای ضمن مشخص کردن مجاوران رودخانه یا نهر یا مسیل یا مرداب یا برکه ‌طبیعی، مشخصات دیواره و مقدار زمینهایی را که در اثر دیواره سازی حاصل می‌شود، معلوم و به مجاوران اعلام خواهد نمود تا در صورت تمایل به‌شرکت مراجعه و با قبول شرایط و مشخصات دیواره سازی برای اخذ اجازه مربوط اقدام نمایند. بستر واقع در پشت دیواره احداثی در اختیار دولت‌ جمهوری اسلامی ایران است. شرکت می‌تواند پس از تأمین میزان حریم که بلافاصله بعد از دیواره احداثی شروع می‌شود، باقیمانده بستر را به سازنده ‌دیوار یا در صورت عدم تمایل سازنده به دیگران اجاره دهد.

   ماده ۱۱ــ  بستر متروک:  شرکتهای آب منطقه‌ای با همکاری شهرداریها و ادارات ثبت اسناد و املاک، مسیلهای متروک را شناسایی خواهند نمود. تشخیص متروک‌ بودن مسیلها در خارج محدوده قانونی شهرها با شرکت آب منطقه‌ای است، ولی در داخل محدوده قانونی شهرها، شرکت مزبور با همکاری شهرداریها‌ تصمیم لازم را اتخاذ خواهد نمود. در صورت بروز اختلاف نظر، تشخیص وزارت نیرو معتبر می‌باشد.

   ‌ماده ۱۲ ــ  عبور لوله نفت و گاز و غیره از بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار طبیعی، مسیلها، مردابها و برکه‌های طبیعی با موافقت وزارت نیرو بلامانع ‌است، ولی مسؤولیت حفاظت آنها با دستگاههای ذی ربط خواهد بود.

   ‌ماده ۱۳ ــ  وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها و همچنین سازمانها و نهادهای وابسته به دولت مکلفند قبل از اجرای طرحهای ‌مربوط به خود و صدور پروانه لازم بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مردابها و برکه‌های طبیعی را استعلام نمایند. هر نوع تصرف در بستر و حریم ‌منوط به موافقت کتبی و قبلی وزارت نیرو است. متخلفان از این ماده طبق مقررات موضوعه تعقیب و مجازات خواهند شد.

   ‌ماده ۱۴ ــ  هرگاه حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیلها، مردابها، برکه‌های طبیعی و راههای اصلی و فرعی موجود تداخل نمایند، قسمت مورد تداخل‌برای تأسیسات طرفین به طور مشترک مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

   ‌ماده ۱۵ــ  جدول کلی حریم:  حریم کانالها، انهار احداثی و سنتی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی با توجه به ظرفیت آنها طبق جدول زیر از طرف وزارت نیرو یا‌ شرکتهای تابع آن برای هر طرف تعیین می‌گردد و این حریم از منتهی‌الیه دیواره آنها می‌باشد: ظرفیت کانالها، انهار مستحدثه و شبکه‌های آبیاری و‌زهکشی:

   ‌الف - آبدهی (‌دبی) بیش از ۱۵ متر مکعب در ثانیه - میزان حریم از هر طرف ۱۲ تا ۱۵ متر.

   ب - آبدهی (‌دبی) از ۱۰ تا ۱۵ متر مکعب در ثانیه - میزان حریم از هر طرف ۸ تا ۱۲ متر.

   پ - آبدهی (‌دبی) از ۵ تا ۱۰ متر مکعب در ثانیه - میزان حریم از هر طرف ۶ تا ۸ متر.

   ت - آبدهی (‌دبی) از ۲ تا ۵ متر مکعب در ثانیه - میزان حریم از هر طرف ۴ تا ۶ متر.

   ث - آبدهی (‌دبی) از یکصد و پنجاه لیتر تا ۲ متر مکعب در ثانیه -‌میزان حریم از هرطرف ۱ تا ۲ متر.

   ج - آبدهی (‌دبی) کمتر از یکصد و پنجاه لیتر در ثانیه - میزان حریم از هر طرف ۱ متر.

‌ حریم لوله آبرسانی

   الف - حریم لوله آبرسانی تا قطر پانصد میلیمتر کلا" 6 متر (۳ متر از هر طرف نسبت به محور لوله).

   ب - حریم لوله از پانصد تا هشتصد میلیمتر کلا" 8 متر (۴ متر از هر طرف نسبت به محور لوله).

   پ - حریم لوله از هشتصدتا یکهزارودویست میلیمتر کلا" 10 متر (۵ متر از هر طرف نسبت به محور لوله).

   ت - حریم لوله از یکهزار و دویست میلیمتر به بالا کلا" 12 متر (۶ متر از هر طرف نسبت به محور لوله) در صورتی‌که لوله‌های آبرسانی به موازات‌و در حریم یکدیگر نصب گردند، حد خارجی حریم به اعتبار قطر آخرین لوله منظور می‌شود.

   تبصره ۱ :  کانال، انهار، شبکه‌های آبیاری و زهکشی و انهار طبیعی و احداثی واقع در داخل مزارع و باغها تا مساحت یکصد هکتار که برای آبیاری‌همان مزارع و باغها مورد استفاده است، دارای حریم نیستند.

   تبصره ۲ :  در مواردی که در طراحی کانال، تأسیسات تبعی (‌راه سرویس، گل انداز، زهکش و غیره) در یک طرف یا طرفین آن منظور شده باشد،‌حریم مرتبط به فاصله (۲) متر از منتهی الیه تأسیسات مذکور برای حفاظت آنها در نظر گرفته می‌شود، ولی در هر حال فاصله‌ای که تأسیسات تبعی‌ مذکور به انضمام دو متر حریم مقرر در فوق در آن قرار دارد، نباید از میزان حریم مقرر در این ماده کمتر باشد.

      این بند طبق رای شماره ۸۳/۵۰۳ دیوان عدالت اداری ابطال شد.

‌حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور /  شماره ۲۳۴۲ - ۸/۲/۵۳

...............

   برچسبها:  آیین‌نامه بستر، آئیننامه حریم، حریم رودخانه‌ها، حریم انهار، حریم مسیلها، حریم مردابها،‌ حریم برکه‌ها، شبکه‌های آبرسانی، آبیاری زهکشی.

.............

آئین نامه بستر و حریم

مستند های مربوط

مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید،  لینک آن در ستون کناری

http://arq.ir

 

منطقه نمونه گردشگری چالدره تنکابن و سخنان دکتر محمود داوری از دوران ساخت، و آقای کشاورز مدیریت درباره گردشگاه، برای اطلاع بیشتر به سایت گردشگاه مراجعه نمایید، لینک آن در http://arq.ir/630

* * * * * * * * * * 

............................

کلیک کنید:  کشاورزی یا هرکی هرکی

کلیک کنید:  طرح هادی روستایی بافت روستا

کلیک کنید:  فراموشی و کمرنگی احترام در ایران

    توجه ۱:  اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق،  مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد،  در جستجوها بنویسید:  تارنمای ارگ ایران،  یا،  فهرست مقالات انوش راوید،  سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید.  از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم،  همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع،  آزاد و باعث خوشحالی من است.

   توجه ۲:  جهت یافتن مطالب،  یا پاسخ پرسش های خود،  کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید،  و مطالب را مطالعه نمایید.  در جهت دانش مربوطه این تارنما،  با استراتژی مشخص یاریم نمایید.

   توجه ۳:  مطالب وبسایت ارگ ایران،  توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر،  بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود،  از این نظر هیچ مسئله ای نیست،  و باعث خوشحالی من است.  ولی عزیزان توجه داشته باشند،  که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب،  به ارگ ایران مراجعه نمایند:  در اینجا  http://arq.ir.

ارگ ایران   http://arq.ir

پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید،  به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید

کلیک کنید:  تماس با ما      :     http://arq.ir/1

برای آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید،  و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید

جهت دریافت فهرست منابع نوشته ها در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید