وبلاگ تاریخی و جغرافیایی " ارگ ایران "
مطالب و مقالات از وبسایت ارگ ایران www.arq.ir
وبلاگ تاریخی و جغرافیایی " ارگ ایران "
مطالب و مقالات از وبسایت ارگ ایران www.arq.irتمدن جیرفت
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس قدیمی ترین تمدن شناخته شده جهان تمدن جی یا همان جیرفت در حوزه خلیج فارس است. شامل شهرها و مناطق باستانی استان های جنوبی ایران و سواحل خلیج فارس بوده است. اهل تاریخ از این تمدن بی خبر بودند، تا آنکه در سال ۱۳۷۹ نشانه های یک تمدن بزرگ و کهن یافت شد. تمدنی که کلیت نظریۀ پیدایش تمدن های جهانی را زیر و رو کرد. در نتیجه معلوم گردید، که اینجا زادگاه و گهواره تمدن است.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
تصویر یک ظرف جیرفتی، عکس شماره ۳۳۱۰.
لوگو ایران را بدرستی بشناسید، عکس شماره ۱۶۱۷.
. . . ادامه دارد و بازنویسی می شود . . .
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
ادامه پیش نویس
امید است جوانان باهوش هر استان، نسبت به کشف بخشی از این تمدن اقدام کنند. نوشته اند در داستان های باستانی سومری از کشوری به نام اربَتّە (اربت) سخن رفته، که نسبت به میان رودان در مشرق زمین واقع شده بود. گفته شده ارَتّە (آرتا یا بنا به تعریف دیگر اربته) کشور پهناوری بود، و نخستین پادشاهی جهان را داشت، و سرزمینها و اقوام منطقه را زیر نفوذ فرهنگی خود اداره می کرد، عدالت را در جهان بر قرار، و مردم را با قانون آشنا کرده، و به آنها یاد داده برادرانه در کنار یکدیگر زندگی کنند، و به دینها و عقاید یکدیگر احترام بگذارند، و از تعدی بهم خودداری کنند.
منبع: فیلم های مستند، اینترنت و اطلاعات شخصی، ادامه دارد و بازنویسی می شود.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
ریشه یابی اولیه واژه ها
ــ اربَتّە = ار+ رب + ته = ایران پائین
زیاد نباید دور خودمان بپیچیم و فکر کنیم، که این واژه ها چیست. آنزمان هم همه همین مردم ایران بودند.
ــ ار = ا = راست و بلند + ر = وابسته به آن.
ار در طول تاریخ تغییر آوا داده و ایر گفته شده است. سرزمین تمدن کهن جی با اول حروف یعنی ا گفته می شود، و شهر های آن با حروف الفبا نام گذاری می شدند. در ارگ ایران، اولین تمدن دارای نویسایی ایرانی، در حوزه نیمه جنوبی ایران را، تمدن کهن جی گفته می شود. تمدن کهن جی یک تمدن است، و ار، و اربته و... یک سرزمین درون تمدن کهن جی بودند.
ــ ار، در اردکان، اردستان، اربیل، اردبیل، اران + ان = مکان ار یا ایرها.
ــ ارب = ار رب = ار + رب = سپس در هزاره ششم و هفتم خورشیدی ایرانی "عرب" نوشته شد.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
عکس پرچم یا درفش شهداد، اولین پرچم جهان، عکس شماره ۲۷۶۴.
پرچم شهداد اولین پرچم جهان ــ صفحه فلزی مربع شکل از جنس مس، به ابعاد ۲۳ در ۲۳ سانتیمتر، با میله ای که بالای آن عقاب بال گشوده قرار دارد. نقش های روی درفش بسیار شگفت انگیزند، گویی داستانی را تعریف می کنند، داستانی از نعمت، آب، نخل، و سپاس. در وسط درفش مردی خدای گونه بروی صندلی نشسته است، شکل این صندلی بعد ها در آثار رومی دیده می شود.
بوضوح مشخص است مرد نشسته بر صندلی شخص مهمی است، بزرگتر از دیگران، دستی به کمر و دستی بسوی زنی دراز کرده، که آن زن نیز گویا مهم است. دو زن فرو دست و یک زن دور تر، همگی کوزه هایی برای پیشکش در دست دارند. درفش با زیبایی تمام به تصویر خورشید و کوه و آب و برف و نخل و شیر آراسته شده است، و یادگاری گویا از داستان ناشناخته نیاکان ماست، که ابتدای تاریخ تمدن را خبر می دهد.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
زبان مردم تمدن جی
تا آنجا که معلوم است و من می دانم، مردم تمدن جیرفت به پارسی حرف می زدند، از نام اسامی شهر ها و روستا های تاریخی منطقه پیداست. برای وزنها از چارک و سیر و من استفاده می کردند، به مرکبات اورنگ و نارنگ بادرنگ و... می گفتند که بعدآ به شوش رفت و با ترکیب آرامی و غیره، بجای گ، ج گرفت، و مثلاً اورنگ شد اورنج، و به زبان های اروپایی رفت، و سپس در زمان ورود پرتقالیها به جنوب ایران، نام پرتقال گرفت، در این باره قبلاً توضیح نوشته ام، به خلیج فارس رجوع شود.
از افعال مانند سی یعنی دیدن و می مال من، و کلاً همین زبان پارسی حرف می زدند، ریاضیات و عدد پی را شناخته بودند، و عدد ۱۲ را با اهمیت نجومی آن شناخته بودند، و نشانه هایی از آنرا در ظروف بکار برده اند. حدود۴۵۰۰ سال پیش، بعد از سیل بزرگ و خراب شدن شهر جیرفت، مردم بسیاری به شمال خوزستان و شهر شوش مهاجرت کردند، زیرا آنجا از نظر آب و هوایی و کار کشاورزی و تولیدی، مانند جیرفت بود، که متعاقباً رونق بیشتری به ایلام بردند، و همچنین در ادامه مهاجرت، تمدن خودشان را به اروپا بردند، و بسیاری از آثار زبانی و عبادتی را از خود در اروپا بیادگار گذاشتند.
البته تمدن جیرفت تنها در استان های کرمان و سیستان و بلوچستان کنونی ایران نبود، بلکه در تمام ایران مرکزی و اطراف کویرها پراکنده بود، اما کاوش نشده است، زیرا اکثر این تمدن در زیر لایه های باستانی شهر ها قرار گرفته است، امیدوارم جوانان باهوش علاقمند متخصص، نسبت به یافتن و کاوش بیشتر این تمدن اقدام کنند.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
شهر جیرفت
در سال ۲۰۰۱ پس از سیل عظیم در بستر هلیل‌رود، هزاران قطعه ظروف سنگی تراشیده شده با نقوش پیچیده و با موضوعات مشخص، شامل انواع مختلف گیاهان، درختان (بخصوص خرما)، حیوانات مانند بز، گاو نر، مار، پلنگ، عقرب، حیوانات ترکیبی و جنگل های خیالی، اشکال اسطوره ای و معماری، که تا آن زمان زیر خروارها خاک مدفون مانده بود، نمایان شد.
روز بعد تعداد زیادی از افراد در جست و جوی گنج و آثار چند هزار ساله، به حاشیه هلیل رود هجوم آوردند. آنها منطقه را به قطعات شش متر مربعی تقسیم کردند، تا هر کس بتواند سهمی از این گنجینه ببرد. کار این مردم روستایی تا مدتی به دلیل ناشناخته بودن منطقه تداوم یافت، و آثار تاریخی مهمی از دست رفت. اما در اواخر همان سال بود که با پیگیری رسانه ها و علاقمندان به میراث فرهنگی کشور، هیات هایی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای شناسایی بیشتر به منطقه فرستاده شدند، که حاصل آن ثبت بیش از ۸۰ محوطه باستانی و آغاز کاوش های باستان شناسی در این منطقه بود.
گرچه کاوش های این گروه به کشف تندیسها و ظروف منحصر به فردی، مانند آنچه توسط افراد محلی خارج شده بود پایان نیافت، ولی این گروه توانست ساختاری قدیمی در این سایت پیدا کند، که جزو زیگوراتها دسته بندی شد. همچنین در این کاوش، شش گور، یک مرکز صنعتی و تعداد زیادی اشیای دیگر یافته شد، که در میان آنها ۲۵ مهر وجود داشت. مهمتر از همه یک لوح گلی که نخستین سند خدشه ناپذیر از خط و نوشتار به حساب می آید یافته شد.
عکس هایی از منطقه باستانی جیرفت، عکس شماره های ۶ و ۴۱۴۵.
شرایط مطلوب آب و هوایی در جیرفت و وجود انواع محصولات کشاورزی، موجب شد تمدنی در این منطقه شکل بگیرد، که در دوره باستان بهشت جهان محسوب می شده است. به گفته باستان شناسان، این منطقه باستانی به قدری غنی است، که کار های پژوهشی در این منطقه تنها قطره ای از دریاست، در واقع جیرفت سر فصل جدیدی را در تاریخ ایران و جهان باز خواهد کرد.
محوطه باستانی جیرفت در استان کرمان، و نزدیک به شهر جیرفت، به طول ۴۰۰ کیلومتر در حاشیه رودخانه هلیل رود، از کوه های هزار و لاله زار تا رودخانه جازموریان، محوطه های تاریخی بسیاری شناسایی شده، و به نظر می رسد در حدود ۷ هزار سال پیش، مرکز نخستین تمدن بزرگ و با شکوه جهان بوده است.
تا مدتها چنین تصور می شد که کهن ترین تمدن جهان در سومر عراق پای گرفته است، امّا کشف یک زیگورات (معبد) عظیم با قدمت بیش از پنج هزار سال، آثار سنگی بسیار، و همچنین کتیبه های آجری به خطی ناشناخته از منطقه جیرفت ایران، باعث شد باستان شناسان با بررسی دوباره کتیبه هایی که از پیش در مناطق مهم باستانی کشف شده بودند، اطلاعات بیشتری در باره این تمدن عظیم و ناشناخته به دست آورند، در نهایت پس از تحقیقات فراوان به تعدادی کتیبه دست یافتند.
از شهر جیرفت به نام های ارت، مکن، جارفت، گدر، جردس، جیربت، دسبوس، دقیانوس، دوزاری، رئوبارلس، قمادین، کارمانیا، کامادی، کمادی، سبزواران، و... یاد شده است. مورخین و جهانگردان عقیده دارند، که شهر جیرفت بر اثر سیل بنیان کن نابود گردیده، خرابه های شهر قدیمی جیرفت در یک کیلومتری جیرفت فعلی (سبزواران) قرار دارد. گویند جیرفت از دو کلمه «جیر» به معنی (پست و پایین) و «افت» به معنی (افتاده) تشکیل شده است، و به طور کلی جیرفت به معنی (جلگه پست آبرفتی) است. ماجرای سیل عظیم جیرفت و هلیل رود، یاد داستان طوفان نوح را زنده می کند.
در یک کتیبه بدست آمده از خرابه های شهر اوروک (یا اور در جنوب بین النهرین)، داستان کشمکش میان پادشاه سومر با فرمانروای سرزمین ثروتمندی به نام ارت ثبت شده، در این داستان حماسی که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد و به خط میخی سومری نگاشته شده، چنین آمده است: روزی انمرکار (پادشاه شهر اوروک) با فرستادن نماینده ای، از حاکم ارت می خواهد تا استادان هنرمند و سنگ های گرانبها را برای ساخت معبد به اوروک بفرستد. حاکم ارت هم در ازای فرستادن سنگ ها، از پادشاه اوروک تقاضای غلّه می کند، انمرکار غلّه را می فرستد، اما حاکم ارت از فرستادن سنگ ها سر باز میزند.
ده سال بعد، انمرکار دوباره قاصدی به سرزمین ارت می فرستد، و تقاضای خود را تکرار می کند، عاقبت دو پادشاه به تفاهم می رسند، و حاکم ارت هنرمندان و سنگ های زینتی را به سومر می فرستد. در کتیبه دیگر، پادشاه سومری سعی کرده بود با گذر از شهر شوش، و ۷ رشته کوه، به سرزمین ارت یا ارتا حمله کند.
بررسی دقیقِ این کتیبه ها و آثار کشف شده این نظریه را می رساند، که شهر افسانه ای و گمشده ارت که در شرق ایران قرار داشته، به احتمال زیاد همان جیرفت است. متن این کتیبه ها بیانگر آن است، که حدود پنج هزار سال پیش، میان بازرگانان ارت و بین النهرین ارتباط پیوسته ای وجود داشته، و هنرمندان چیره دست ارت در ساخت کاخ ها و معابد به سومری ها کمک کرده اند. در واقع تمدن عظیم سومر وامدار هنرمندان و صنعتگران جیرفت است.
در حاشیه غرب هلیل رود، در پشته بهجرد تا هوکرد آثاری از تمدن کهن، با هزاران قطعه سفال و آجر وجود دارد، که به آن دقیانوس گویند، و سالهاست که محل تاخت و تاز قاچاقچیان آثار عتیقه است. در اساطیر و افسانه های محلی آمده است، ساختمان های قدیمی جیرفت از بهجرد تا کنارصندل به گونه ی به هم متصل بوده، که بزغاله می توانست بر پشت بام خانه ها، تمام مسیر۳۰ کیلومتری را طی کند، این موضوع نشانی از عظمت و بزرگی شهر دقیانوس دارد.
در طول ۴۰۰ کیلومتر رودخانه هلیل تاکنون بیش از ۱۰۰ منطقه غنی باستانی شناسایی شده است. یکی از بقایای این تمدن عظیم تپه کنارصندل است، که در ۳۰ کیلومتری جیرفت قرار دارد، سازه های خشتی آن که به عنوان مرکز مذهبی استفاده می شده است، و در بالای آن معبدی قرار دارد، یکی از عظیم ترین زیگورات های یافت شده در دنیا، با بیش از چهار میلیون خشت است، این تپه قسمتی از شهری بوده، که یک طرف آن وسعت دو کیلومتر داشته است، درباره این منطقه کار چندانی انجام نشده است.
مسئولین منطقه می گویند، 5 سال کار در مقابل ۱۰۰ سال کار در بین‌النهرین و خوزستان، چیزی نیست، در خوزستان فرانسوی‌ها با ۲ هزار کارگر کار می کردند، در حالی که اینجا کارگرها در نهایت ۲۰۰ نفر بودند.
جالب ــ 1 ــ جیرفت = جی + رفت، یعنی جی با آب رفته شده است، جی = بلند و طولانی و محل تجمع بزرگ، که بعدها در عربی جیش شده است، جی نام قدیم اصفهان و شهر ری بوده است. مردم جی در هزاره سوم خ.ا، بعد از سیل و آبگرفتگی بدلیل گرمایش زمین، و آغاز پایان آخرین دوران یخبندان، به آنجا کوچ کرده و نام جی را با خود برده اند، جی با تغییر آوا ری شده است، و معنی خورشید و روشنایی هم گرفت.
2 ــ اگر شهر کهن تمدن جیرفت جی بوده باشد، پس می تواند رود خانه جیحون نوشته شده در کتاب های دینی قدیمی مانند تورات، می تواند هلیل رود کنونی باشد، که در آن زمان بدلیل گرمایش زمین و آب شدن یخچال های کوه های شمال استان کرمان، بسیار پر آب و سیل خیز بوده است. همچنین می تواند شهر سوخته سی نامیده می شده، بمعنی دیدگان و روشنایی، که بعدها سین و چین و سان و... شد. سیحون رودی پر آب بوده، که از این شهر می گذشته و اثر آن همچنان باقی است، در این دو مورد تحقیقات بیشتری لازم است.
رود جیحون = جیهون = جی = نام شهر + هون = باوقار و آرام = رود آرام و باوقار شهر جی، جهت اطلاع بیشتر به حروف هیروگلیف جی مراجعه شود.
نظر یک خواننده وبلاگ: تپه های کنار صندل جیرفت کاری رو که با کتابهای تاریخ کرد.. فیزیک کوانتوم با فیزیک کلاسیک نکرد...
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
قاچاق آثار تاریخی
از سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) غارت و حفاری های غیر مجاز در جیرفت شروع و تعداد زیادی از اشیا توسط قاچاقچیان برای فروش راهی بازار های کشور های اروپایی شد. این امر در حالی بود که اشیای به دست آمده ثبت نشده و شناسنامه مشخصی نداشتند، براحتی و مستقیم در بازار های سیاه با تهیه اسناد و مدارک جعلی به وسیله دلالان فروخته می شدند. به عنوان مثال سال ۱۳۸۳ظرفی از جنس سنگ کلریت به ارتفاع ۱۱ سانتیمتر و طرحی زیبا از معماری با خطوط زیگزاگ حدود ۲۲ هزار دلار (۱۲۲۰۰ پوند) در خانه حراج ساتبی لندن پیشنهاد شده بود، که دولت ایران از فروش آن در حراجی جلوگیری کرد.
در موردی دیگر به نقل از رویترز، یک ظرف قاچاق شده از جیرفت به سال ۲۰۰۲ میلادی (۱۳۸۱ش) توسط دلالان به موزه لوور فروخته شده است. موزه لوور به متخصصان ایرانی گفته است، این اشیا از سال ۱۹۶۸ (۱۳۷۴ش) در مجموعه های خصوصی بوده، اما این موضوع هیچ وقت مسوولان میراث فرهنگی و گردشگری ایران را راضی نکرد، تا این موضوع همیشه در هاله ای از ابهام بماند. سال ۸۲ پلیس ایران برای جلوگیری از ادامه تخریب دست به کار شد، و تعداد ۲۰۰۰ شیء به دست آمده از جیرفت که برای رفتن به کشور های بیگانه آماده شده بودند، در تهران و بندرعباس توقیف شد.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
اهمیت آثار جیرفت
اشیاء پیدا شده مانند جام ها، ظروف مختلف، گلدانها، ساخته شده از سنگ یا گل مخصوص کوزه گری، مزین با نقش و نگار های برجسته بسیار بدیع از حیوانات، دام، طبیعت، نخل و گیاهان، که با نگین های رنگین گرانبها، مانند فیروزه، مرمر، یشم و یا مروارید مزین بوده اند. بروی بسیاری از ظروف طرح معماری ساختمان های ۲ یا ۳ طبقه به چشم می خورد. اشکال انسان، پهلوانان و یا حیوانات مانند، عقاب، قوچ، گاو، آهو، مار، شیر، عقرب. کارشناسان از نقوش دام، طبیعت و انسان، بروی ظروف و از باز مانده دانه های غلات پی برده اند، که این مردم زندگی کاملأ شهرنشینی توام با کشاورزی، دامپروری، پیشه وری و صنعت داشته اند.
در هیچکدام از نقوش اثری از شکار یا جنگ و یا ابزاری که گویای چنین صحنه ها و اعمالی باشد دیده نشده است. بقایای معماری خشتی و دیوار های ساخته شده از خشت، قابل توجه می باشند، موارد مختلف فرهنگی به دست آمده از کاوش های علمی، مانند وفور سنگ هایی از جنس کلریت (سنگ صابون)، نشان از منطقه ای صنعتی دارد، که ظروف سنگی آن به شهر های سومری و غرب رود فرات صادر می شده است.
وسایل به دست آمده از این تمدن تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل می شود. اهم صنعت منطقه همان کنده کاری روی سنگ صابونی است، که دارای ظرافت خاص است و موارد کاربردی و زیبایی شناختی را در بر میگیرد. در روی این قطعات تصاویری از قبیل انسان، بز، گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد، که البته تصاویر مار و عقرب معمولتر است. نکته دیگری که قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدن های دیگر جدا می کند، چشم درخشان و مرصع کاری روی قطعات است. در برخی طرحها دیده می شود در دور تا دور ظرف چند حیوان در هم تنیده وجود دارند، که برای کنار هم قرار دادن آنها نیاز به محاسبات پیچیده بوده است.
بیش از ۲۵۰ مهر کشف شده در شهر جیرفت، ارتباط تجاری این منطقه را در ۵ تا ۶ هزار سال پیش، با کل قاره کهن را می رساند، و نشان می دهد جیرفت چهار راه تجاری اقتصادی در هزاره سوم پیش از میلاد بوده است. نقوش مختلف و حک امضا تجاری روی مهر های اطلاعات مهمی درباره نحوه زندگی افراد و ارتباط های تجاری و اقتصادی است. همچنین نشان می دهد که تاجران با چه مناطقی تبادل کالا داشته اند. مهر های هر فرهنگ و منطقه سبک خاصی دارد، با توجه به وجود مهر های مختلف کشور های گوناگون در این مجموعه، می توان گفت که جیرفت یک شاهر‌اه بزرگ تجاری در این دوره بوده است.
یک متخصص مُهر های منطقه بین النهرین می گوید: مُهر های یافت شده با نقوش مختلف در منطقه جیرفت، متعلق به تجاری بوده که از نقاط دیگر برای خرید کالا به جیرفت می آمدند، و از این مُهر ها برای مُهر و موم کالا ها استفاده می کردند. تعداد زیاد مهرها و تنوع طرحها نشان میدهد، که خریداران زیادی از نقاط مختلف خارج از منطقه به این شهر رفت و آمد داشتند.
چند سالی بود که کارشناسان به اشیائی با فرم مشابه هم (با نقوش مختلف و مزین به نگین های قیمتی) در کشور های مصر، تاجیکستان، مغولستان، افغانستان و بین النهرین برخورد می کردند، بدون آنکه بتوانند مبدأ آنان را پیدا کنند. متخصصین این اشیاء را "کیف دستی" مینامند، و تاکنون هیچ کاربرد خاصی برای این اشیاء معلوم نشده بود.
اکنون پس از کاوش های جیرفت متخصصین پی به مبدأ ساخت این اشیاء گرانبها برده اند. آنها معتقدند که این اجسام برای وزن کردن دقیق سنگها و نگین های گرانبها استفاده می شده اند. و کارشناسان معتقدند بدلیل تراکم مهر ها و سنگ وزن ها، جیرفت مرکز تجارت و خرید و فروش سنگ های قیمتی بوده است.
زیگورات ــ پیدا شده در کناره هلیل رود کنار صندال، در پایه ۴۰۰ متر در ۴۰۰ متر، و مربوط به میانه هزاره چهارم پیش از میلاد می باشد. تحقیقاتی که در زمستان ۲۰۰۵ با کمک دستگاه های الکتریکی (مقاومت کهربائی) در تپه باستانی کنار صندال انجام شده، نتیجه مقاومت زمین نشان میدهد، که در عمق ۱۲ متری زیر تپه ها، آثار و لایه هائی به مراتب قدیمیتر از لایه های فوقانی است، وجود دارند. قدیمی ترین زیگورات که تاکنون در بین النهرین یافت شده، مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد، در اوروک (اور) در پایه ۱۲۰متر در ۱۲۰ می باشد. توجه نمایید حتی زیگورات جیرفت مانند بسیاری از دست آورد های جیرفت، به اور میان رودان منتقل شده، اما کوچکتر و کم اهمیت تر، چرا و چگونه؟.
پرسش از عموم: آیا دانش هرم های تاریخی آمریکای جنوبی و مرکزی، از تمدن جیرفت گرفته شده، و در ادامه آن است؟ آیا ایرانیان متخصص با کم کاری دست آورد های تاریخی خود را واگذار کرده اند؟
نمونه خط ــ نمونه هائی از خط بروی گل رس در هلیل رود پیدا شده، که به خطی هندسی روی آن مطالبی نوشته شده، و هنوز رمز گشایی نشده است، ولی در کل روایت‌گر آنست که این مردم مخترع خط و زبان بوده اند، نه سومریان، به گفته کارشناسان این خط قرنها قدیمیتر از خط میخی است. این خط یک خط سمبلیک (symbolic) نیست، بلکه خطی یا (linear) است، شامل خطوط مختلف که کنار یکدیگر قرار می گیرند. لازم به ذکر است که تاکنون خط میخی به عنوان اولین و قدیمیترین نوع خط نوشتاری بحساب می آمده و زادگاه آن بین النهرین بوده است.
عکس راست کتیبه سنگی یافت شده در جیرفت، و عکس چپ نمونه لوح های ورقه مسی یافته شده در کشور اکوادور آمریکای جنوبی، قبلاً در اینباره در اینجا توضیح نوشته ام، عکس شماره ۴۴۳۶.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
ارب ت Arabta
حدود ۱۲۰ سال پیش که برای اولین بار تمدن بین النهرین کشف گردید، دانشمندان تاریخی فرنگ، شتابزده با خوشحالی اعلام کردند، که تمدن جهان از اینجا آغاز شده است. سپس موهنجدارو در ۳۰۰۰ کیلومتری آنجا کشف شد، و کمی آنها را سرگردان و سردرگم کرد. ولی از وقتی که تمدن جیرفت در مسیر هلیل رود پدیدار شد، اهل فن متوجه شدند که این تمدن کهن ترین تمدن جهان است.
تاکنون بسیار بسیار اندک از جیرفت باستانی یا ارب ت Arabta کاوش شده است، ولی در همین مقدار ناچیز آثار حیرت انگیز فراوانی بدست آمده است، مانند نقش بزرگترین کاخ تاریخ باستان جهان با قدمت ۴۳۰۰ ساله، با چندین طبقه و زیر بنایی زیرین ۹۰ هزار متر مربع، و بیش از ۴ میلیون خشت، و نقش های معماری با هنر های ستودنی فراوان. مشروح تمدن جیرفت در اینجا.
عکس های ظروف و هنر های کشف شده در سایت باستانی جیرفت، عکس های شماره ۴۱۵۰ و ۴۱۵۱.
کشف ظروف گلی و سنگی و سنگ صابون، با نقش های مار و پلنگ و کژدم، که مهارت کار هنری و فنی آنها شگفت انگیز است، چه ابزاری داشتند که می توانستند چنین شاهکار هایی را ایجاد کنند. تمام نگارها چشم نشان دارند، که نگینی براق برای چشم است، چشم حیوانات گرد، و چشم انسان بیضی و درشت کشیده شده. رابطه بین کژدم و زن در ظروف جالب است!. مردان روی ظروف قوی هیکل خوش قیافه هستند، که خبر از سلامتی و تغذیه خوب است، نیم تنه بالای آنها برهنه و پائین تنه با پارچه زیبای دامن مانند پوشیده شده، و شالی پهن در کمر و مو هایی بلند دارند، و بیشتر چنگ در گلوی دو پلنگ نهاده اند.
عکس دو جام کشف شده در جیرفت، عکس شماره ۴۱۵۳، بسیاری از نقش های ظروف جیرفت را بعد ها در تمدن های دیگر می بینیم، این دو جام ما را یاد تمدن مصر می انداز، گویا اینها می گشایند راز مصر باستان را.
عکس ظروفی که روی آنها قلعه ها و کاخ های نقش بسته است، و در نوع خود بی همتا هستند، عکس شماره ۴۱۴۸.
عکس تعدادی از کتیبه های کشف شده در منطقه باستانی جیرفت، عکس شماره ۴۱۴۷، قبلاً نوشته ام که نمونه این خطوط در اشیای باستانی کشور های اکوادور و پرو کشف شده است.
زمانی که تمدن جیرفت وجود داشت، سومر نبود که بخواهد برای این تمدن نام تعیین کند، بگفته دکتر مجیدزاده محقق با ارزش ایرانی، تمدن جیرفت ۷۰۰۰ سال قدمت دارد، و تمدن سومر حداکثر ۴۵۰۰ سال، می گویند در نوشته ای داستانی کوتاه بجا مانده سومری، از کشوری یا سرزمینی بنام آرتا نام برده شده است، عمر این نوشته حداکثر ۴۰۰۰ سال است، و در جای دیگری نوشته شده است، که تمدن جیرفت حدود ۴۵۰۰ سال پیش پایان یافت، و نیز در نوشته های تاریخ های مختلف مانند تاریخ اردبیل گفته شده، که منظور از آرتا در آن نوشته سومری سرزمین اردبیل کنونی بوده است، اردبیل کجا جیرفت کجا.
من در مقاله جیرفت هرگز ننوشته ام که نام این تمدن آرتا، یا اربته یا هر چیز دیگری بوده، از نظر من هنوز هیچ نشانی از نام این تمدن، که در حوزه های استان های کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان قرار دارد، دیده نشده است، توضیحات بیشتر در خود مقاله. جوانان باهوش ایران، بمنظور تحقیقات جدید و واقعی تاریخ ایران، به گروه ما بپیوندید.
مهم ــ اکثر ترجمه کتیبه های بابلی و سومری اشتباه و مغرضانه، و در ادامه اهداف استعماری بوده است، گروه تاریخی ما مشغول ترجمه کتیبه ها و تهیه فیلم های مستند از آنها می باشد. بخشی از آنها در:
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
شهر سوخته
منطقه باستانی شهر سوخته با ۱۵۱ هکتار وسعت، در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل - زاهدان قرار دارد، بنا بر تخمین بیش از پنج هزار سال قدمت دارد. این منطقه به مفهوم شهر متمدن در ۳۲۰۰ ق.م، ایجاد شده است، مردم در چهار دوره بین سال های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ ق.م، در این شهر سکونت داشته اند. وسعت شهر سوخته و یافته های کاوشگران این محوطه باستانی را از صورت یک محوطه عادی دوران مفرغ خارج کرده، و به این نتیجه رسانده که زندگی در شهر سوخته با دوران آغاز شهرنشینی در فلات مرکزی ایران و بین النهرین همزمان و یا تاریخی تر است.
سند یا کتیبه که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده است، به دلیل آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال های ۳۲۰۰ تا ۲۷۵۰ ق.م، و وجود خاکستر این منطقه شهر باستانی را شهر سوخته نامید اند. بقایای منطقه باستانی شهر سوخته نشان میدهد، هشتاد هکتار بخش مسکونی بوده است، این شهر دارای پنج بخش شامل، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بنا های یادمانی و گورستان است، که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند. شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت های صنعتی و هنری بوده است.
کلنل بیت یکی از ماموران نظامی بریتانیا، از نخستین کسانی است که در زمان پادشاهی قاجار پس از بازدید از سیستان، به این محوطه اشاره کرده است. او نخستین کسی می باشد، که آثار باقیمانده از آتش سوزی را دیده و در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده است. پس از او در اوایل سده حاضر سر اورل اشتین با بازدید از این محوطه، اطلاعات مفیدی در خصوص آن بیان کرده است. بعد از او شهر سوخته توسط باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفت. امروزه که بیش از دو هزار سال از پایان اسقرار انسان در شهر سوخته گذشته است، انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی که بعضاً شکسته هستند را می‌توان درسطح محوطه وسیع این شهر پیدا کرد.
امروزه این محوطه باستانی محیط زیست کاملاً بیابانی دارد، و آنجا فقط درختان گز دیده می شود، ولی در پنج هزار سال پیش، منطقه ای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده، و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار در آنجا فراوان وجود داشته است. در آن دوران نیز این منطقه بسیار گرم بوده، اما آب رودخانه هیرمند و شعباتش به خوبی زمین های کشاورزی شهر سوخته را سیراب می کردند.
شهر سوخته دارای تشکیلات مرتب و منظمی بوده، و از بعد سازمان دهی اجتماعی نیز جزو شهر های پیشرفته زمان خود بوده است. وجود نظام مرتب و منظم آب‌رسانی و تخلیه فاضلاب، دانش پزشکی پیشرفته و صدها عامل دیگر بر اهمیت این منطقه افزوده است. این شهر از نادر ترین شهر های باستانی است، که در آن زنان عهده دار امور مالی خانواده شان بوده اند.
در فصل ششم کاوش در شهر سوخته نمونه های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمد. در جریان حفاری های فصل های گذشته در شهر سوخته مشخص شد، که با توجه به صنعتی بودن شهر سوخته و وجود کارگاه های صنعتی ساخت سفال و جواهرات در این منطقه، ساکنان شهر سوخته از درختان موجود در طبیعت محوطه برای سوخت استفاده می کرده اند. در شهر سوخته انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق کاری، انواع پارچه و حصیر، یافت شده، که معرف وجود چندین نوع صنعت، به ویژه صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست.
تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده، و مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزار های باتلاق های اطراف هامون، سبد و حصیر می بافتند و از این نی‌ها برای درست کردن سقف هم استفاده می کردند. صید ماهی و بافت تور های ماهیگیری نیز از دیگر مشاغل مردمان شهر سوخته بوده است. شهر سوخته بدون شک جز شهر های بسیار پیشرفته زمان خود بوده است.
عکس تعدادی از جواهرات کشف شده در شهر سوخته، عکس شماره ۵۶۸۲، در این شهر باستانی جواهر سازی وجود داشته است، و نمونه جواهرات این عکس، درست مانند جواهرات مصر باستان است، مشروح در راز مصر.
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
برخی از پیشرفت های شگفت انگیز شهر سوخته
شهرک های مسکونی و ساختمان های همه‌گانی هم‌چون آپارتمان، در اولین فصل کاوش در شهر سوخته کوچه‌ها و خانه های منظم، لوله کشی آب و فاضلاب با لوله های سفالی پیدا شد، که نشان دهنده وجود برنامه ریزی شهری در این شهر است. در زمان رونق شهر سوخته دریاچه هامون بزرگ و پرآب بود، و رودها و نهرها از آن منشعب می شد، و در اطراف آنها نیزار های وسیعی وجود داشته است. در بررسی های اطراف شهر سوخته، بستر رودخانه های مختلف و آبراه هایی پیدا شده، که به مزارع کشاورزی شهر آب می رسانده است.
ساکنان شهرسوخته در پنج هزار سال قبل مواد اولیه ساخت جواهرات را از نقاط دور دستی از جمله جیرفت بدخشان و خراسان به صورت خام به این مکان وارد می کردند. آنها به علت همراه گذاشتن اشیا، ابزار کار، موادغذایی و آرایشی در گور مردگانشان، به زندگی پس از مرگ اعتقاد داشته اند. کشف زیره، گشنیز، تخته بازی شبیه شطرنج، دستور پخت پنج نمونه غذا، و به خصوص انیمیشن از دیگر یافته های شهر سوخته است.
جالب: ابزار جنگی که بتوان ساکنان شهر سوخته را ساکنانی جنگجو دانست یافت نشده است.
عکس نخستین چشم مصنوعی جهان در شهر سوخته، عکس شماره ۵۸۵۰.
برای نخستین بار در تاریخ جهان، یک چشم مصنوعی متعلق به ۴۸۰۰ سال پیش در شهر سوخته کشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زن تنومند ۲۵ تا ۳۰ ساله بوده، که در گور شماره۶۷۰۵ شهر سوخته مدفون شده بوده است. چشم مصنوعی روی جمجمه او در چشم چپ او کار گذاشته شده، و با وجود گذشت زمان نزدیک به ۴۸۰۰ سال از ساخته شدن آن هنوز سالم است.
جنس این چشم مصنوعی یافت شده هنوز بطور کامل مشخص نشده است، اما به نظر می رسد در ساخت آن از قیر طبیعی مخلوط به نوعی چربی جانوری استفاده شده است. در روی این چشم مصنوعی ریز ترین مویرگ های داخل چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متری طراحی شده اند. مردمک این چشم در وسط طراحی شده، و تعدادی خطوط موازی که تقریباً یک لوزی را تشکیل می دهند، در پیرامون مردمک دیده می شود. مطالعات نشان می دهند، که زیر طاق ابروی زن مذکور، آثار آبسه دیده می شود. به علت طول زمان زیادی، که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بوده است، آثار ارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهود است.
جنس و ماده ای که چشم مذکور با آن ساخته شده است هنوز به دقت روشن نشده، و تشخیص آن به آزمایش های بعدی موکول شده است. دو سوراخ جانبی در دو سوی این چشم مصنوعی، جهت نگهداری و اتصال آن به حدقه چشم استفاده می شده است. اشیاء پیدا شده در این قبر دو قسمتی عبارت بوده اند از ظرف های سفالی، مهر های تزیینی، یک کیسه جرمی و یک آینه مفرقی. قدمت این قبر و چشم مصنوعی به حدود ۲۸۰۰ سال بیش ازمیلاد یعنی ۴۸۰۰ سال پیش می رسد. مطالعه جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر در این مورد چشم و اسکلت ادامه دارد.
عکس بازسازی چهره زن ۳۰ ساله ۵ هزار ساله ایرانی با چشم مصنوعی، با استفاده از جدیدترین علوم جنایی و پردازش های رایانه ای ایرانی ایتالیایی، عکس شماره ۵۸۵۲.
جراحی مغز ــ یکی شگفت انگیز ترین یافته های این شهر، پیدایی نشانه های کهن ترین جراحی مغز در شهر سوخته است. جمجمه ای از دختر دوازده یا سیزده ساله که در ۴۸۰۰ سال پیش، پزشکان آن دیار برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع در جمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته، و جراحی کردند، که مدتها بعد از این عمل زنده مانده است.
خط کش ۵ هزار ساله ــ در طی کاوش های انجام گرفته در شهر سوخته یک خط کش ساخته شده از چوب آبنوس کشف شد. این خط کش به طول ۱۰ سانتیمتر با دقت نیم میلیمتری و از جنس چوب آبنوس است. کشف خط کش در شهر سوخته نشانگر این است که ساکنان این شهر باستانی دارای پیشرفت های زیادی در زمینه علم ریاضیات بوده اند.
قدیمی ترین تخته نرد جهان ــ از گور باستانی موسوم به شماره ۷۶۱ کهن ترین تخته نرد جهان به همراه ۶۰ مهره آن در شهر سوخته پیدا شد. این تخته نرد از چوب آبنوس و به شکل مستطیل است. روی این تخته نرد، ماری که ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است. این تخته نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد. مهره ها که در یک ظرف سفالی در کنار تخت نرد قرار داشتند، از سنگ های رایج در شهر سوخته یعنی از لاجورد، عقیق و فیروزه است. این تخته نرد بسیار قدیمی تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در بین النهرین پیدا شده بود.
عکس تخته نرد و مهره ها و تاس بازی کشف شده در شهر سوخته، عکس شماره ۵۶۷۹ .
نخستین انیمیشن جهان ــ باستان شناسان هنگام کاوش در گوری ۵ هزار ساله جامی را پیدا کردند، که نقش یک بز همراه با یک درخت روی آن دیده می شود. آن ها پس از بررسی این شی دریافتند نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد. هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته است در ۵ حرکت، بزی را طراحی کند، که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می کند.
باستان‌شناسان با نزدیک کردن این تصاویر به یکدیگر، موفق شدند نمونه ای از یک تصویر متحرک را در قالب یک فیلم ۲۰ ثانیه ای به دست آورند. در این تصاویر نه تنها بز به سمت درخت حرکت می‌کند، بلکه جهش وی و پریدن بز روی برگ درختان کاملا دیده می شود. بز از جمله حیواناتی است که در رسیدن به ارتفاعات تبحر داشته، و می تواند با یک حرکت جهشی به سمت بالا حرکت کند. هنرمند نقاش شهر سوخته ای، با دقت و زبر دستی موفق به تصویر کردن جهش این بز شده است.
از این جام برای نوشیدن استفاده می شده، ارتفاع این جام ۱۰ سانتیمتر، و روی یک پایه استوار شده است. کارشناسان می گویند، تاکنون در دوره های پیش از تاریخی چنین تصاویری دیده نشده، و ما برای اولین بار به این تصویر در شهر سوخته برخورد کرده ایم. در بسیاری از ظروف، اشکالی را می‌بینیم که تنها تکرار شده اند، اما حرکتی در آنها دیده نمی‌شود. تحقیقات ما نشان داده است، که این نقش قدیمی ترین ایده مردمان باستان برای ارایه تصویر متحرک و به تعبیر امروزی انیمیشن است.
عکس جام اولین انیمیشن جهان در شهر سوخته، عکس شماره ۵۶۸۳ .
از دیگر اشیای مهم از میان هزاران شی یافت شده، می‌توان از سفال با امضای سفال‌گر بر روی آن، چکش، سوزن، بذر خربزه، حبوبات، ماهی خشک کرده، برنج، زیره، کوره های سفالگری، کوره های ذوب فلزات، دکمه، تبر، بند کفش، قلاب، شانه سر، طناب، سبد، گل مو، قاب های چوبی، کفش، کمربند و... نام برد.
عکس هایی از شهر سوخته، عکس ۵۶۸۴ .
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
تمدن کهن جی در نیمه جنوبی ایران و خلیج فارس
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت علم مربوطه وبلاگ، با استراتژی مشخص یاری نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند.
مشروح و پیوستها و نوشتن پرسش و دیدگاه در: